خلق تصاویر ساده اما زیبا با استفاده از نظریه‌های هماهنگی رنگی
در دنیای گرافیک رایانه‌ای، هنرمند همیشه مسئله‌ی ترکیب رنگ را دارد. چگونگی استفاده از رنگ‌ها در همه‌ی جنبه‌های آثار هنری مانند نورپردازی، بافت، مواد، ظاهر نهایی و غیره مهم است زیرا یکی از عناصر اصلی ارتباط و تعامل با مخاطب را تشکیل میدهد که ما از طریق تصویرسازی به دنبالش هستیم. بنابراین، باید رنگ را کاملاً بفهمیم و با نهایت دقت از آن استفاده کنیم. برای دستیابی به پس‌زمینه‌ی این آگاهی، در وهله‌ی اول نظریه‌های رنگ‌ها می‌توانند کمکتان کنند که رنگ درست را از روی دایره‌ی رنگ‌ها انتخاب کنید و در مرحله‌ی بعد شناخت فضاها و مشخصه‌های رنگی کمکتان می‌کند مبنای نظریه‌های هماهنگی رنگی را بفهمید که می‌توانند در خلق تصاویر زیبا کمکتان کنند، حتی در تصاویر خیلی ساده. در این مقاله، برخی از نظریه‌های رنگ و هماهنگی رنگی بررسی شده‌اند تا بتوانید از آن‌ها در پروژه‌های تصویرسازی که بهشان برمی‌خورید، استفاده کنید. ابزارهای بسیار مفیدی وجود دارند که می‌توانند به ایجاد پالت رنگ پروژه‌مان کمک کنند که در این مقاله معرفیشان می‌کنیم،
اما به خاطر داشته باشید آن‌ها فقط ابزارهایی هستند که ما ازشان استفاده می‌کنیم، باید نظریه‌های مربوط به آن‌ها را بدانید تا بتوانید ابزار مناسب را متناسب با هدفتان انتخاب کنید و به خلق احساسات و تأثیر دلخواه بر روی مخاطبان خود بپردازید.
در دنیای گرافیک رایانه‌ای، هنرمند همیشه مسئله‌ی ترکیب رنگ را دارد. چگونگی استفاده از رنگ‌ها در همه‌ی جنبه‌های آثار هنری مانند نورپردازی، بافت، مواد، ظاهر نهایی و غیره مهم است زیرا یکی از عناصر اصلی ارتباط و تعامل با مخاطب را تشکیل میدهد که ما از طریق تصویرسازی به دنبالش هستیم. بنابراین، باید رنگ را کاملاً بفهمیم و با نهایت دقت از آن استفاده کنیم. برای دستیابی به پس‌زمینه‌ی این آگاهی، در وهله‌ی اول نظریه‌های رنگ‌ها می‌توانند کمکتان کنند که رنگ درست را از روی دایره‌ی رنگ‌ها انتخاب کنید و در مرحله‌ی بعد شناخت فضاها و مشخصه‌های رنگی کمکتان می‌کند مبنای نظریه‌های هماهنگی رنگی را بفهمید که می‌توانند در خلق تصاویر زیبا کمکتان کنند، حتی در تصاویر خیلی ساده. در این مقاله، برخی از نظریه‌های رنگ و هماهنگی رنگی بررسی شده‌اند تا بتوانید از آن‌ها در پروژه‌های تصویرسازی که بهشان برمی‌خورید، استفاده کنید. ابزارهای بسیار مفیدی وجود دارند که می‌توانند به ایجاد پالت رنگ پروژه‌مان کمک کنند که در این مقاله معرفیشان می‌کنیم،
دایره‌ی رنگی نوعی سازمان‌دهی بصری انتزاعی رنگ‌های دور یک دایره است که روابط بین رنگ‌های اصلی، رنگ‌های فرع، رنگ‌های مخلوط و غیره را نشان میدهد. از روش‌های مختلفی برای بازنمایی رنگ‌ها استفاده شده است، حتی در برخی روش‌ها رنگ‌های اصلی متفاوتی در نظر گرفته شده‌اند اما هنرمندان معمولاً آبی، قرمز و زرد را به عنوان رنگ‌های اصلی در نظر می‌گیرند. این موضوع را می‌توان در دایره‌های رنگی که برخی هنرمندان مانند ایتن درست کرده‌اند، ببینیم. استفاده هنرمندان از این نوع مدل‌ها برای انتخاب پالت رنگیشان، مفیدتر است. به همین ترتیب، روش‌های دیگری برای بازنمایی‌های رنگ‌ها بر اساس RGB (قرمز ، سبز ، آبی) یا RGV (قرمز ، سبز ، بنفش) و غیره وجود دارند. می‌خواهیم کمی بیشتر در مورد ایتن صحبت کنیم زیرا در ادامه می‌خواهیم از اصول او بهره بگیریم.
قبل از این‌که به هماهنگی رنگ و تأثیر رنگ و انتخاب رنگ در فضاهای رنگی مختلف بپردازیم، باید در مورد برخی از مشخصه‌های رنگی صحبت کنیم که رنگ‌ها را تعیین می‌کنند و امکان فرمول‌بندی رنگ‌ها و بیان عددی آن‌ها در فضاهای رنگی مختلف را فراهم می‌آورند. با استفاده از مشخصه‌های مختلف می‌توان رنگ‌ها را در فضاهای مختلف بیان کرد. برخی از فضاهای رنگی که ممکن است باهاشان برخورد کرده باشید، عبارت هستند از:
LAB, LABn, LXY, MXY, MABe, MXYe, SXYe, HSPn, HSP, HSPne, HSP3, HSP Itten, YUV, CMYK, sRGB, RGBW
در این‌جا از فضای HSV برای انتخاب رنگ‌های هماهنگ استفاده می‌کنیم و مشخصه‌های آن را شرح می‌دهیم که عبارت هستند از: فام (Hue)، اشباع (Saturation) و اندازه (Value).
قبل از این‌که به هماهنگی رنگ و تأثیر رنگ و انتخاب رنگ در فضاهای رنگی مختلف بپردازیم، باید در مورد برخی از مشخصه‌های رنگی صحبت کنیم که رنگ‌ها را تعیین می‌کنند و امکان فرمول‌بندی رنگ‌ها و بیان عددی آن‌ها در فضاهای رنگی مختلف را فراهم می‌آورند. با استفاده از مشخصه‌های مختلف می‌توان رنگ‌ها را در فضاهای مختلف بیان کرد. برخی از فضاهای رنگی که ممکن است باهاشان برخورد کرده باشید، عبارت هستند از:
LAB, LABn, LXY, MXY, MABe, MXYe, SXYe, HSPn, HSP, HSPne, HSP3, HSP Itten, YUV, CMYK, sRGB, RGBW
در این‌جا از فضای HSV برای انتخاب رنگ‌های هماهنگ استفاده می‌کنیم و مشخصه‌های آن را شرح می‌دهیم که عبارت هستند از: فام (Hue)، اشباع (Saturation) و اندازه (Value).
وقتی می‌خواهیم سه مؤلفه به یک رنگ اختصاص دهیم، اولین مورد فام است. فام بیشتر بر اساس طول موج غالب توصیف می‌شود. همچنین همان بعدی از رنگ را نشان میدهد که وقتی ما آن رنگ را می‌بینیم احساس می‌کنیم، یا به عبارت دیگر خالص‌ترین شکل رنگ را نشان میدهد. منظور از خالص‌ترین شکل رنگ، رنگی از مدل است که به اشباع کامل رسیده است. فام زاویه‌ای از 0 تا 360 درجه را به خود اختصاص میدهد.
اشباع میزان درخشندگی و شدت یک رنگ را نشان میدهد. هنگامی‌که رنگ‌دانه‌ای را ملایم می‌کنیم، در واقع به آن سفید یا مشکی (خاکستری) اضافه می‌کنیم تا از میزان اشباع رنگ بکاهیم. در این مدل میزان اشباع می‌تواند از 0 تا 100% تغییر کند و عددی بین 0 تا 1 را به خود اختصاص دهد. هنگامی‌که میزان اشباع 0 است، رنگ خاکستری است و زمانی‌که 1 است، یک رنگ اصلی است.
اندازه به میزان روشنایی یا تاریکی رنگ اشاره دارد. مقدار نور انعکاسی را نشان میدهد. در رابطه با رنگدانه‌ها، اندازه‌های تیره که مشکی به آن‌ها اضافه شده است، «سایه» یک فام خوانده می‌شوند و اندازه‌های روشن که به آن‌ها رنگ‌دانه‌ی سفید اضافه شده است، «ته‌رنگ» آن فام خوانده می‌شوند. در این مدل، مقادیر اندازه می‌توانند بین 0 تا 100% متغیر باشند. با افزایش اندازه، رنگ‌های مختلف فضای رنگی روشن‌تر می‌شوند.
تا این‌جا، برای نمایش رنگ‌ها از اعداد استفاده کردیم و با چند عمل ریاضی ساده می‌توانیم بر اساس فرمول‌های مختلف، به هماهنگی رنگی دست پیدا کنیم. همان‌طور که قبل‌تر بیان شد، ایتن راهبردهایی را برای ایجاد هماهنگی رنگی معرفی کرد. بر اساس تحقیقات او و هنرمندان و دانشمندان بعد از او، اکنون می‌توانیم برخی از مدل‌های هماهنگی رنگی را که در جامعه پذیرفته شده‌اند، استفاده کنیم. برخی از آن‌ها عبارتند از: تک‌رنگ، رنگ‌های متشابه، رنگ‌های مکمل، رنگ‌های مکمل دوگانه، سه‌گانه و چهارگانه. در ادامه به این مدل‌های هماهنگی رنگی خواهیم پرداخت. می‌توانید این‌ها را به‌طور جداگانه درنظر بگیرید زیرا ممکن است در پروژه‌ی خود تنها از یکی از این‌ها استفاده کنید.
در این روش از اندازه‌های مختلف (ته‌رنگ‌ها، رنگ‌مایه[1]ها و سایه‌ها) یک خانواده‌ی رنگی استفاده می‌شود. از این رو در فضای رنگی HSV لازم نیست فام را تغییر دهید، کافی است میزان اشباع و اندازه را تغییر دهید. ممکن است تغیر هردوی آن‌ها برای دستیابی به رنگ‌های مطلوب، کارآمدتر باشد. در این‌جا تضاد رنگی نسبتاً کمی خواهید داشت زیرا همه‌ی رنگ‌ها فام یکسانی دارند. به همین دلیل تأثیری ملایم و آرامش‌بخش بر روی مخاطب می‌گذارد.
در این روش از سه یا چند رنگ استفاده می‌شود که در دایره‌ی رنگی در کنار هم قرار دارند. در فضای رنگی HSV باید ببینید می‌خواهید دایره‌ی رنگی خود را به چند قسمت تقسیم کنید. درجه‌ی هر کدام از قطاع‌ها برابر بر حاصل تقسیم 360 درجه بر این تعداد خواهد بود. در این حالت، فام اصلی هر قطاع همان رنگ اصلی قطاع خواهد بود و می‌توان از رنگ‌های داخل آن قطاع از دایره‌ی رنگی استفاده کرد. برای دسترسی به رنگ‌های بیشتر می‌توان میزان اشباع و اندازه‌ی رنگ‌ها را تغییر داد. این روش نیز تضاد نسبتاً پایینی ایجاد می‌کند اما نسبت به روش تک‌رنگ تضاد بیشتری دارد. هم‌چنان تأثیری ملایم و آرامش‌بخش بر مخاطب خواهد گذاشت اما تصویر رنگارنگ‌تری را خواهید داشت.
رنگ‌های مکمل (یا مکمل مستقیم) به آن دسته از رنگ‌ها گفته می‌شوند که در دایره‌ی رنگی مقابل یکدیگر قرار دارند.
بنابراین برای دسترسی به رنگ‌های بیشتر در فضای رنگی HSV باید زاویه‌ی فام را 180 درجه تغییر داد. بر اساس نیازمان می‌توانیم مقدار اشباع یا اندازه‌ی رنگ را تغییر دهیم. این روش تضاد رنگی بالایی ایجاد می‌کند و می‌تواند برای ایجاد جلوه‌ی نمایشی روی مخاطب استفاده شود. به‌علاوه، می‌توان از آن برای ایجاد جلوه‌های سینمایی در نورپردازی، رنگ‌آمیزی غیردیجیتالی یا رنگ‌پردازی‌هایی که با روحیه در ارتباط هستند، استفاده کرد.
در چیدمان رنگ‌های مکمل دوگانه، یک رنگ را با دو رنگ که دو سمت رنگ مکملش قرار دارند، هماهنگ می‌کنیم و طرحی سه‌رنگ به وجود می‌آوریم.
در فضای رنگی HSV باید ابتدا در مورد تعداد بخش‌های مورد نظرمان تصمیم بگیریم. سپس رنگ مکملی که 180 درجه با رنگ مورد نظر ما اختلاف دارد را پیدا می‌کنیم و ± (360 درجه / تعداد بخش) می‌کنیم تا دو رنگی را پیدا کنیم که تقریباً مکمل رنگ موردنظر ما محسوب می‌شوند. این روش برای کسانی مناسب است که به دنبال تضاد بالا هستند اما تعداد رنگ‌های بیشتری نیاز دارند. در مقایسه با روش رنگ‌های مکمل، تضاد نسبتاً کمتری ایجاد می‌کند.
در این حالت سه رنگ که فاصله‌ی یکسانی از یکدیگر دارند، مثلث متساوی‌الاضلاعی روی دایره‌ی رنگی ایجاد می‌کنند.
در فضای رنگی HSV باید سه فام را که با هم 120 درجه فاصله دارند، انتخاب کنیم. در این‌جا نیز می‌توان برای دسترسی به رنگ‌های بیشتر مقادیر اشباع و اندازه‌ی رنگ‌ها را تغییر داد. در این‌جا نیز تضاد نسبتاً بالایی خواهیم داشت و در عین حال تصویر رنگارنگی داریم. این هماهنگی رنگی می‌تواند تأثیرات مختلفی بر مخاطب داشته باشد. برخی دوستش دارند و برخی کاربرد آن را خطرناک می‌دانند. به هر حال، این کار می‌تواند اثر هنریتان را منحصربه‌فرد کند.
در این حالت، ترکیبی از دو مجموعه رنگ مکمل داریم که امکان دسترسی با رنگ‌های بیشتر با تضاد بالا را برایمان فراهم می‌آورد (در حالتی‌که رنگ‌های مکمل کفایت نکنند). در فضای رنگی HSV درست مانند پیدا کردن دو رنگ مکمل است، باید اختلاف 180 درجه‌ای بین دو رنگ را در نظر گرفت.
پس از آشنایی با هماهنگی رنگ، نوبت انتخاب ابزار هماهنگی مورد نظرتان فرا می‌رسد تا بتوانید چیزی را خلق کنید که تأثیر مطلوب را بر مخاطبان بگذارد. می‌توانید از ابزارهای ایجاد رنگ استفاده کنید یا ابزارها را درنظر نگیرید و خودتان بعد از انتخاب روش دلخواه برای هماهنگی رنگی، بر اساس مراحل قبلی رنگ‌بندی مورد نظرتان را انتخاب کنید. ابزارهای مختلف آنلاین، افزونه‌ها و برنامه‌های رایانه‌ای و نرم‌افزارهای مستقلی برای این منظور وجود دارند. در این‌جا چند مورد را برای علاقه‌مندان معرفی می‌کنیم.
در این‌جا ابزارهایی که می‌توانند کمکتان کنند، آورده‌ایم:
Adobe Color CC
ابزاری آنلاین است که شرکت آدوبی ایجاد کرده و بسیار کارآمد است.
Paletton.com
این نیز ابزار بسیار خلاقانه‌ای برای ایجاد هماهنگی‌های رنگی با استفاده از حالت‌های مختلف است.
Coolors.co
این نیز ابزار آنلاین فوق‌العاده‌ای است. حالت‌های مختلف هماهنگی رنگی را پشتیبانی می‌کند، می‌توان رنگ‌های ایجادشده را از نرم‌افزار خارج کرد. نسخه‌های نرم‌افزاری ios و کروم آن نیز موجود است.
Cool Picker plugin for 3dsMax
این افزونه ابزار جالبی برای انتخاب رنگ از روی دایره‌ی رنگی و فضای رنگی HSV است و با آن به راحتی می‌توانید رنگ‌های مختلفی ایجاد کنید.
Color Harmony Script for 3dsMax
این یکی را خودم نوشته‌ام و می‌تواند از حالت‌های مختلف هماهنگی رنگی پشتیبانی کند و اطلاعاتی درباره‌ی انتخاب رنگ در کدهای رنگی RGB و HEX در فضای SRGB یا خطی در اختیارتان قرار دهد (بر اساس فضای انتخاب رنگ).
ابزارهای مختلف دیگری هم هستند که می‌توانید به صورت آنلاین یا در برنامه‌ی کاربردی مانند فوتوشاپ استفاده کنید اما برای معرفی به همین پنج ابزار بسنده کردم.
در نهایت، می توانیم تخته یا پالت رنگ خود را درست مانند یک نقاش ایجاد کنیم و با استفاده از آن شروع به ساختن صحنه‌های موردنظرمان کنیم. می‌توانید کدهای رنگی را به خاطر بسپارید اما ابزارهایی برای انجام این کار وجود دارند مانند سوییچ‌های رنگی در فوتوشاپ یا کلیپ‌بوردهای رنگی در تری‌دی‌اس‌مکس یا حتی دستورالعمل هماهنگی رنگی در تری‌دی‌اس‌مکس. برخی مواقع ممکن است نیاز داشته باشید از مجموعه‌های مختلفی برای هماهنگی رنگی در قسمت‌های مختلف صفحه‌تان استفاده کنید، پس در ایجاد تابلوهای رنگ و هماهنگی رنگی صبور باشید. در خلق کارآمدتر صحنه‌های خلاقانه موفق باشید!
1- جنبه هماهنگی رنگی
در رنگ‌آمیزی غیردیجیتال، نورپردازی و فضاپردازی و سایر جنبه‌ها نیز می‌توان از هماهنگی رنگی در آثار هنری استفاده کرد، فقط این کار را با دقت و آگاهی انجام دهید.
2- تخته رنگ
ممکن است در بخش‌های مختلف روند انتخاب رنگ مسیرتان را گم کنید، بنابراین باید تابلوی رنگ ایجاد کنید که گیج نشوید.
3- ابزار ایجاد هماهنگی رنگی
ابزارهای مختلف هماهنگی رنگی می‌توانند در موقعیت مشابه، نتایج متفاوتی داشته باشند. پس همه را امتحان کنی و آن ترکیب رنگی که بیشتر دوستش دارید را انتخاب کنید.
تو این آموزش روش استفاده از اسکریپت کالر هارمونی را برای ساخت هارمونی های رنگی جذاب در 3dsMax فرا میگیرید که به شما کمک می کند بدون خروج از مکس و استفاده از سایر ابزارهای کمکی و وبسایت های مختلف خیلی سریع رنگ های جذابی برای نور و متریال های خود در اختیار داشته باشید. این اسکریپت اطلاعات HEX، RGB و همینطور رنگ مکس را در اخیتار شما قرار میدهد که قابل کپی و پیست کردن در رنگ های نور و متریال مکس خواهد بود که روند کار شما را بسیار سریعتر می‌کند.
به علاوه در این آموزش روش استفاده از پلاگین CoolPicker که به منظور انتخاب رنگ در مکس با استفاده از چرجه رنگ استفاده می شود و امکانات بسیار زیادی از جمله اطلاعات cmyk hsv و تغییر گاما رنگ را در اختیار شما قرار میدهد، آشنا خواهید شد تا بتوانید به صورتی بسیار حرفه ای تر از رنگ ها در شبیه سازی معماری (archviz) استفاده کنید.
محمدرضا محسنی مدرس اسبق دانشگاه اشرفی اصفهانی و کارشناس ارشد معماری از دانشگاه هنر اصفهان است. همچنین مدرس مورد تایید کمپانی Chaos Group (تولید کننده و صاحب امتیاز دو موتور رندر قدرتمند VRay و Corona) است و هر دو مدرک VLT و VCP این شرکت را دارا می باشد. همچنین وی با بیش از سابقه ۱۷ ساله در زمینه هنر شبیه سازی معماری در سطح جهانی شناخته شده است و افتخارات بسیاری در این عرصه دارا می باشد. از جمله آن ها می توان به :
۳ بار برنده شدن در مسابقه استعدادهای خاورمیانه (middle east talents awards)
انتشار اثار وی در مجلات معتبر دنیای شبیه سازی سه بعدی از جمله ۳DWorld و ۳DArtist
انتخاب اثر وی در بهترین های (Best of) سایت های معتبری همچون Ronenbekerman.com، CGVertex
انتشار اثار متعدد و مقالات آموزشی در صفحات رسمی شرکت های تولید کننده نرم افزار مانند Autodesk، Chaos Group , Corona
دریافت متعدد CG Badge از وبسایت بسیار معتبر CGSociety
انتشار اثار وی در صفحات اول و مقالات بسیاری از سایت های معتبر از جمله Evermotion, VWArtClub, VRayWorld ,CGArchitect و … .
