تکسچرهای PBR یا Physically Based Rendering به نوعی متریال‌های دیجیتال گفته می‌شوند که رفتارهای بصری سطوح (مانند بازتاب نور، زبری، برجستگی و غیره) را به شکل واقع‌گرایانه شبیه‌سازی می‌کنند. این یعنی یک متریال PBR در هر شرایط نوری نتایج واقعی و قابل قبولی ارائه می‌دهد. در عمل، برای ساخت چنین متریالی از چندین مپ (Texture Map) مختلف استفاده می‌شود؛ مانند نقشه رنگ (Diffuse/Albedo)، نقشه برجستگی (Normal/Bump)، نقشه زبری یا صیقلی بودن (Roughness/Glossiness)، نقشه انعکاس فلزی (Metalness) و حتی نقشه ارتفاع یا جابجایی (Height/Displacement) و محیطی (AO). ترکیب این تکسچرها باعث می‌شود سطح مورد نظر در موتورهای رندر سه‌بعدی رفتاری بسیار شبیه به واقعیت داشته باشد. امروزه تمامی انجین‌های رندرینگ معروف (V-Ray, Corona, Unreal, Unity و غیره) از متریال‌های PBR پشتیبانی می‌کنند و استفاده صحیح از آنها می‌تواند کیفیت و واقع‌گرایی صحنه‌های معماری یا گیم را به شدت افزایش دهد.
به بیان ساده، تکسچر PBR همان چیزی است که به یک جسم سه‌بعدی روح می‌بخشد و آن را واقعی جلوه می‌دهد. برای یک معمار یا هنرمند دیجیتال، داشتن تکسچرهای باکیفیت PBR به معنی امکان ارائه طرح‌هایی است که زیر نورهای مختلف (روز، شب، داخلی، خارجی) همچنان باورپذیر و جذاب به نظر برسند. اکنون که اهمیت موضوع را متوجه شدیم، بد نیست نگاهی بیندازیم به روش‌های سنتی ساخت این تکسچرها و چالش‌هایشان.
پیش از ظهور هوش مصنوعی در این عرصه، طراحان برای ساخت تکسچرهای واقع‌گرایانه راه‌های متفاوتی را طی می‌کردند. در اینجا به چند روش سنتی و مشکلات هر کدام اشاره می‌کنیم:
فصل مشترک بین همه این روش‌های سنتی، صرف زمان و نیاز به تخصص است. حتی یک طراح با استعداد ممکن است ساعت‌ها (یا روزها) وقت صرف کند تا یک تکسچر کاملاً بدون‌درز و واقع‌گرایانه ایجاد کند. برای معماران و هنرمندان دیجیتالی که بیشتر بر روی طراحی تمرکز دارند تا مسائل فنی، این فرایندها بعضاً خسته‌کننده یا خارج از حوزه تخصصی‌شان محسوب می‌شود. به علاوه، تهیه تکسچرهای سفارشی برای هر پروژه می‌تواند پرهزینه باشد (چه هزینه زمانی، چه مالی در صورت خرید تکسچرهای آماده). اینجاست که پای هوش مصنوعی به میان می‌آید تا انقلاب کوچکی در این حوزه ایجاد کند.
هوش مصنوعی در سال‌های اخیر ثابت کرده که می‌تواند بسیاری از کارهای وقت‌گیر را ساده‌تر کند؛ و ساخت تکسچرهای PBR یکی از همین موارد است. به لطف شبکه‌های مولد عمیق مانند مدل‌های Diffusion (انتشار)، اکنون می‌توان با چند کلمه توصیف، تصاویری غنی و واقع‌گرایانه تولید کرد. مدل‌های معروفی نظیر Stable Diffusion نشان داده‌اند که قادرند با یادگیری از هزاران تصویر، الگوها و بافت‌های جدیدی خلق کنند که قبلاً وجود نداشته‌اند. نتیجه؟ شما می‌توانید تنها با توصیف زبانی یک بافت (مثلاً “دیوار آجری قدیمی با خزه” یا “پارچه مخملی آبی با نقش‌وبرجستۀ طلایی”)، تکسچر دلخواه خود را در عرض چند ثانیه تولید کنید.
ویژگی مهم دیگر AI این است که می‌تواند فرایند را دموکراتیک کند – یعنی برای همه در دسترس قرار دهد. اگر پیش‌تر تولید یک تکسچر بدون‌درز و دقیق فقط از عهده متخصصان برمی‌آمد، اکنون ابزارهای هوش مصنوعی این امکان را فراهم کرده‌اند که حتی کاربران با مهارت کم نیز به نتایج خوبی برسند. به بیان دیگر، هوش مصنوعی ساخت تکسچر را ساده و همگانی کرده است.
از مزایای هوش مصنوعی در این حوزه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
البته باید در نظر داشت که هوش مصنوعی مکمل خلاقیت انسان است نه جانشین آن. همچنان نگاه هنرمندانه شما در انتخاب و ویرایش نهایی تکسچرها نقش مهمی دارد. اما بدون شک AI توانسته مسیر طولانی ساخت یک تکسچر را کوتاه‌تر کند و مخصوصاً برای معماران و هنرمندانی که حوصله سر و کله زدن با جزئیات فنی را ندارند، دروازه جدیدی به روی خلاقیت بگشاید.
ابزارهای قدرتمند: آشنایی با «فلاکس» و ComfyUI
در دنیای مدل‌های مولد تصویر، هر روز نام‌های جدیدی می‌شنویم. یکی از مدل‌های قدرتمند و جدید که توجه زیادی جلب کرده Flux (فلاکس) نام دارد. فلاکس در واقع یک مدل انتشار (diffusion model) نسل جدید از تیم Black Forest Labs است که بر تولید تصاویر بسیار واقع‌گرایانه تمرکز دارد. در ارزیابی‌های کیفی داخلی سازندگانش، Flux حتی عملکرد بهتری نسبت به مدل‌های مشهوری چون Midjourney و DALL-E نشان داده است. به زبان ساده، خروجی‌های این مدل از نظر جزئیات و کیفیت بصری در سطح بالایی قرار دارند. این یعنی وقتی شما با Flux تکسچر یا تصویر تولید می‌کنید، نتیجه نهایی به عکس دنیای واقعی نزدیک‌تر است. چنین مدلی برای کاربردهایی نظیر معماری یک موهبت محسوب می‌شود، چون متریال‌ها و مناظری که تولید می‌کند حس طبیعی‌تری خواهند داشت.
از سوی دیگر، کار با مدل‌های هوش مصنوعی برای یک مبتدی می‌تواند چالش‌برانگیز باشد؛ چرا که معمولاً نیاز به کدنویسی یا اجرای دستورات پیچیده دارد. اینجا است که ابزاری مثل ComfyUI (کامفی‌یوآی) وارد صحنه می‌شود. کامفی‌یوآی یک رابط کاربری گرافیکی (GUI) مبتنی بر گره (Node-Based) برای مدل‌های انتشار تصویر است. به کمک ComfyUI شما می‌توانید به صورت دیداری مراحل یک جریان کاری (Workflow) را کنار هم قرار دهید؛ مثلاً یک گره برای متن ورودی (پرامپت)، یک گره برای مدل (مثلاً مدل Stable Diffusion یا Flux)، گره‌هایی برای تنظیمات مختلف و حتی گره‌هایی برای پردازش پس از تولید (مثل ساخت نقشه نرمال از تصویر). این رابط بصری باعث می‌شود بدون نیاز به کدنویسی، کنترل کاملی روی فرایند تولید تصویر داشته باشید. در عین قدرت و انعطاف بالا، یادگیری اصول اولیه ComfyUI برای کاربران تازه‌کار نسبتاً آسان است، به ویژه اگر یک دوره آموزش استیبل دیفیوژن به صورت راهنمای گام‌به‌گام در اختیار داشته باشند.
نکته جالب اینجاست که ترکیب Flux و ComfyUI می‌تواند بستری ایده‌آل برای تولید تکسچرهای PBR فراهم کند. شما می‌توانید در ComfyUI با استفاده از مدل Flux، یک تصویر پایه (مثلاً تکسچر Diffuse) تولید کنید و سپس با کمک نرم‌افزارهای ثانویه مانند Substance Sampler، Materialize یا حتی Photoshop، نقشه‌های مکمل مورد نیاز (مانند Normal و Roughness) را از تصویر پایه استخراج نمایید. در گذشته این فرآیند به صورت دستی بسیار وقت‌گیر بود، اما اکنون با بهره‌گیری از این ابزارها، حتی یک هنرمند غیرتکنیکی می‌تواند به سرعت یک مجموعه تکسچر PBR کامل ایجاد کند.
البته در بازار ابزارهای دیگری هم برای تولید تکسچر با هوش مصنوعی وجود دارند. هر کدام مزایای خود را دارند؛ برای مثال برخی از مدل‌های قدیمی Stable Diffusion یا سرویس‌های آنلاینی مانند Midjourney نیز قادر به ایجاد تصاویر با کیفیت هستند. اما مزیت Flux در این است که به‌طور ویژه برای واقع‌گرایی بهینه شده است و در ترکیب با ComfyUI، آزادی عمل بیشتری به کاربر می‌دهد (چون متن‌باز و قابل تنظیم است). در واقع، به جای مقایسه مستقیم و منفی با سایر ابزارها، می‌توان گفت Flux+ComfyUI مسیر متفاوتی ارائه می‌کند: مسیری که هم قدرت سفارشی‌سازی بالایی دارد و هم نتایج درجه‌یکی تولید می‌کند. برای یک معمار یا گرافیستی که می‌خواهد با صرف کمترین زمان به بهترین خروجی برسد، این ترکیب بسیار جذاب خواهد بود.
اشتباهات رایج در استفاده از هوش مصنوعی برای تکسچر
هرچند ابزارهای AI کار را ساده کرده‌اند، اما برخی خطاها و تصورات اشتباه ممکن است در ابتدای کار رخ دهند. در اینجا به چند اشتباه رایج (و روش پیشگیری از آنها) اشاره می‌کنیم:
با در نظر داشتن این نکات، می‌توانید از اشتباهات ابتدایی دوری کرده و روند کار با AI را بهینه کنید. تجربه نشان داده با کمی آزمون و خطا، خیلی زود قلق کار دستتان می‌آید و به جای کلنجار رفتن با مشکلات، از نتایج لذت می‌برید.
شروع سریع: معرفی پکیج آموزشی Vivid Diffusion
شاید با خود بگویید تمام این مطالب جذاب است، اما از کجا باید آغاز کنم؟ خوشبختانه منابع آموزشی خوبی به زبان فارسی پدید آمده‌اند که یکی از شاخص‌ترین آنها پکیج آموزشی «Vivid Diffusion» (ویوید دیفیوژن) است. این دوره تخصصی با تمرکز بر کاربرد هوش مصنوعی در معماری، به شما یاد می‌دهد چگونه به سادگی از ابزارهایی مثل Stable Diffusion، مدل‌های سفارشی (مانند Flux) و رابط‌هایی مثل ComfyUI استفاده کنید. یکی از مزایای این پکیج، ارائه‌ی نرم‌افزار اختصاصی و راه‌انداز آسان است که نصب و اجرای مدل‌ها را بی‌دردسر می‌کند و سرعت و کیفیت خروجی‌ها را به طور چشمگیری بهبود می‌بخشد
. در واقع با یک مسیر آموزشی درست، می‌توانید در مدت کوتاهی بر این تکنولوژی مسلط شوید و نتایجی به دست آورید که شاید در نگاه اول باورنکردنی باشند.
Vivid Diffusion به طور غیرمستقیم همان چیزی را فراهم می‌کند که در این مقاله درباره‌اش صحبت کردیم: پلی میان دنیای طراحی و دنیای تکنولوژی هوش مصنوعی. اگر شما یک معمار، طراح داخلی یا هنرمند دیجیتال هستید که می‌خواهید بدون ورود به پیچیدگی‌های برنامه‌نویسی و فنی، از مزایای AI در کار خود بهره‌مند شوید، این پکیج یک شروع سریع و مطمئن را برایتان رقم می‌زند. با استفاده از دوره‌های آموزشی این‌چنینی، نه تنها در وقت و انرژی خود صرفه‌جویی می‌کنید، بلکه خروجی‌های حرفه‌ای‌تری نیز به مشتریان یا مخاطبان خود ارائه خواهید داد.
در پایان، ورود هوش مصنوعی به عرصه تکسچرهای PBR را می‌توان یک تحول بزرگ دانست؛ تحولی که خلاقیت را تسهیل کرده و ابزارهای پیشرفته را به شکلی در اختیار ما گذاشته که کار با آنها لذت‌بخش و ثمربخش است. چه بخواهید نمای یک ساختمان را واقع‌گرایانه‌تر کنید، چه به دنبال بافت منحصربه‌فردی برای مدل سه‌بعدی خود باشید، ترکیب هنر شما و هوش مصنوعی قطعا نتایج چشمگیری به همراه خواهد داشت. پس بدون ترس از تکنولوژی، این فرصت را غنیمت بشمارید و دنیای جدیدی از طراحی را تجربه کنید. پکیج Vivid Diffusion نیز می‌تواند همیار شما در این مسیر باشد تا اولین قدم‌ها را محکم و مطمئن بردارید. دنیای تکسچرهای هوشمند در انتظار شماست!
